Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği – Responsible® Destek Programı

Şirketlerin, Avrupa Yeşil Mutabakatına uyumunu sağlamak için ihtiyaç duyacağı danışmanlık hizmetlerine ulaşımını kolaylaştırmak üzere Ticaret Bakanlığınca yürütülen Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği – Responsible® Programı başvuruya açıldı.

Son üç takvim yılında toplam $300,000.- ABD Doları ve üzeri ihracat yapan imalatçı ve ihracatçı şirketlerin başvuru yapabileceği program kapsamında, Bilişim Danışmanlığı ve Sürdürülebilirlik Danışmanlığı başlıklarında farklı konularda alınacak danışmanlık hizmetleri desteklenebilecek. Ayrıca, sürdürülebilirlik ve yeşil mutabakat sürecini başarı ile yürüten firmaların üretici ve tüketici nezdinde farkındalığının Responsible® markası ile artırılması hedefleniyor.

Responsible / Sorumluluk Programı Nedir?

Responsible ( Sorumluluk Programı), Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi desteği kapsamında işletmelerin ihtiyaç duydukları sürdürülebilirlik mevcut durum analizi, yol haritasının belirlenmesi ve projelerin izlenmesi- doğrulaması  aşamalarından oluşan danışmanlık desteği programına denir. Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Programı mevzuatı  5973 Sayılı Kararın 14. Maddesi olan “Şirketler tarafından yeşil mutabakata uyum projesi kapsamında alınan danışmanlık hizmeti giderleri 5 yıl süresince %50 oranında ve toplamda 10,000,000.- TL. ye kadar desteklenir” hükmüne dayanır. On Milyon Türk Lirası (10,000,000.- TL.) destek yıllık olmayıp, 5 yıllık toplam destek tutarını ifade etmektedir. Verilecek olan destek tutarı her yıl TEFE/TÜFE/2 oranında göre güncellenecektir.

Ticaret Bakanlığı Responsible Programı danışmanlık desteği ve marka kullanımı olmak üzere iki ana unsurdan oluşmaktadır. Responsible program desteği yatırım desteği olmayıp, yatırımlara destek sunmamaktadır. Responsible ( Sorumluluk Programı), üç fazdan oluşmaktadır. Responsible ( Sorumluluk Programı) fazları şunlardır;

Faz 1: İşletmelerin Sürdürülebilirlik kapsamında Mevcut durum analizinin yapılması ile sürdürülebilirlik yol haritasının oluşturulması danışmanlığı,
Faz 2: Sürdürülebilirlik Çalışmalarının uygulama danışmanlığı,
Faz 3: Sürdürülebilirlik Çalışmalarının İzleme ve doğrulama danışmanlığı,

Responsible Markası Nedir?

Responsible Markası, işletmelerin belirlenmiş sistem içerisinde vizyon, çevre,  sosyal ve yönetişim boyutlarına göre belirli bir seviyenin üzerindeki sürdürülebilirlik olgunluk seviyesini ifade eder. Responsible Markası kullanım hakkın Ticaret Bakanlığı tarafından 5 yıl süre ile verilir. Responsible Markası, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenene vizyon, çevre, sosyal ve yönetişim bazlı kriterler sisteminde seviyenin üzerinde farkındalık, olgunluk ve kapasiteye sahip olduğunu gösterir. Amaç üreticide ve tüketicide farkındalık yaratmaktır. Garanti ya da akreditasyon belgesi değildir. Responsible Markası hedefi, çevresel sosyal ve yönetişim (ESG) Kriterlerinde belirli seviyenin üzerinde performans gösteren işletmeleri teşvik etmek ve ödüllendirmektir.

Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Responsible Programı Destekleri Nelerdir?

Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Destekleri kapsamında Responsible Programını  açıklamıştır. İhracat yapan ve kriterlere uyan işletmelere Sürdürülebilirlik ve Dijital Dönüşüm kapsamında destekler sunulmaktadır. Responsible Programında ihracatçılara danışmanlık ve yazılım destekleri verilmektedir.  Responsible- Sorumluluk programı ile Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Destekleri kapsamında verilen destekler şunlardır:

Faz 1: Mevcut durum analizi ile sürdürülebilirlik yol haritasının oluşturulması danışmanlığı hizmet giderleri
Faz 2: Uygulama danışmanlığı hizmet giderleri,
Faz 3: İzleme ve doğrulama danışmanlığı hizmet giderleri,
Sürdürülebilirlik yol haritasında yer alan projeler kapsamında olmak kaydıyla yazılım giderleri

Responsible Programının Desteklediği Sektörler Nelerdir?

Responsible programı kapsamında 10 adet ana sektör desteklerden faydalanabilmektedir. Responsible programından faydalanabilen 10 ana sektöre, ek olarak alt sektörler eklenmiştir. Aşağıdaki listede yer almayan alt sektörler de desteklerden faydalanabilmektedir. Sektörlerin ayrıştırılmasındaki amaç tedarik zincirlerini planlamak ve organize etmektedir. Temel olarak üretim ve ihracat yapan şirketler bu desteklerden faydalanabilmektedir. Responsible programına başvurabilen sektörler aşağıdaki gibidir;

• Metal Sanayi
  • Demir Çelik, alüminyum
• Mekatronik, otomotiv ve Savunma Sanayi
  • Otomotiv ve yan sanayi, makine, elektrikli teçhizatlar ve elektronik ürünler, savunma ve havacılık sanayi
• Petrol, Kauçuk ve Plastik Bazlı Ürünler
  • Plastik ürün ve işleme, ambalaj ürün ve işleme, lastik
• Kimyasallar ve İlaç
  • İlaç, kimyasal ürün, gübre
• Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi
  • Seramik-porselen-vitrifiye, cam ve cam ürünler, mühendislik ve inşaat amaçlı ürünler, çimento-beton
• Kağıt, karton ve orman ürünleri
  • Kağıt ve Kağıt Ürünleri, mobilya, orman ürünleri
• Gıda Ürünleri
  • Hayvansal bazlı gıda, bitkisel bazlı gıda, kakaolu, şekerli ürün imalatı ve içecek, tahıl ve unlu mamuller imalatı,
• Tekstil Ürünleri
  • Deri, kumaş, konfeksiyon, iplik
• Madencilik
  • Madencilik ve taş ocağı faaliyetleri
• Tarım ve Hayvancılık
  • Tarım ürünleri, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, balıkçılık

Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Responsible Programına Kimler Başvurabilir?

Ticaret Bakanlığı Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Destekleri kapsamında Responsible Programına Mevcut cari yıldan önceki son üç takvim yılında toplam $300,000.- ABD Doları ve üzeri ihracat yapan imalatçı ve ihracatçı şirketler başvuru yapabilir. Toplam ihraç tutarı hesaplamasına ihraç kayıtlı işlemler dahil edilmez. İşletmelerin toplam ihracat tutarları hesaplanmasında organik bağı bulunan şirketler ile yapmış oldukları ihracatlar da hesaplamalara katılır. İşletmeler Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi desteği Responsible Programına katılabilmeleri için, Destek Yönetim Sistemi (DYS) ekranından başvuru yapmaları gerekmektedir. Hizmet ihracatçıları responsible programına başvuru yapamaz.

Responsible Portalı Nedir? Nasıl Giriş Yapılır?

Responsible-Sorumluluk Portalı, Ticaret Bakanlığının “Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelgesi” ile yürürlüğe giren, Responsible-Sorumluluk Programı ile ilgili tüm başvuru, takip ve onay gibi tüm işlemlerin yapıldığı internet sitesine denir. Responsible Portalı, İşletmelerin sürdürülebilirlik boyutlarındaki  alanlarındaki mevcut  durum değerlendirmelerini yapabildikleri bir web sitesidir.  Responsible Portalı ile ihracatçılar Yeşil Mutabakata uyum ve yeşil dönüşüm süreçlerinde eğitim, farkındalık, güncel bilgilere ulaşabilecekler.  Aynı zamanda Responsible ( Sorumluluk Programı) kapsama alınan işletmeler, alacakları destek süreçlerine ilişkin veri girişi, depolama, raporlama ve değerlendirme süreçlerini yürütebilecekler. Responsible-Sorumluluk Portalına Ticaret Bakanlığı Destek Yönetim Sistemi (DYS) Ekranından giriş yapılmaktadır.

Responsible Programına Nasıl Giriş Yapılır?

Ticaret Bakanlığı Responsible Programı web sitesine giriş: https://responsible.ticaret.gov.tr/  adresinden yapılır. Ticaret Bakanlığının yeşil mutabakata uyum proje desteğine başvurmak için responsible web sitesine giriş yapmanız gerekmektedir. Web sitesine girdikten sonra sol alt tarafta giriş yap / kayıt ol butonuna tıklayarak kaydınızı yapabilirsiniz. Responsible programına kayıt olduktan sonra şirketinizi değerlendirin sayfasından öndeğerlendirme setini oluşturmanız gerekir. Öndeğerlendirme setini tamamladıktan sonra başvuru formanı oluşturabilirsiniz.

Responsible Programı Ön Değerlendirme Seti Nedir?

Responsible Programı Ön Değerlendirme Seti, 72 sorudan oluşan, işletmelerin sürdürülebilirlik ve dijitalleşme başlıklarında çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) boyutlarındaki mevcut durumları değerlendiren soru setidir.  Responsible ön değerlendirme seti şirket temsilcisi tarafından doldurulur. Sistem verilen cevaplara göre işletmeleri ÇSY performansına göre puanlar ve işletmelere karne çıktısı verir. Responsible ön değerlendirme setine girilen veriler beyan esaslı veriler olup, doğrulama ihtiyacı olmayan verilerdir. Ön değerlendirme setine responsible programına kayıt olup kullanıcı hesabı oluşturularak ulaşılabilir. Ön değerlendirme seti sonucu destekten faydalanıp faydalanılmayacağını etkilememektedir. Responsible programı başvurusu için en önemli belgelerden biri ön değerlendirme seti sonuç karnesidir. Ön değerlendirme setini doldurduktan 6 ay sonra kullanıcılar bu testi tekrar doldurup ilerlemelerini görebileceklerdir. Ön değerlendirme seti sonrasında sistem kullanıcıları başvuru ekranına yönlendirmektedir.

Responsible Programı Ön Değerlendirme Seti Soruları Nelerdir?

Responsible programı ön değerlendirme seti 72 sorudan oluşmaktadır. Ön değerlendirme seti soruları ana ve alt başlıkları aşağıdaki gibidir;

• Genel Firma Soruları
• Vizyon
• Genel Sürdürülebilirlik Anlayışı
• Yönetişim
• Sürdürülebilirlik Yönetişimi
  • Dijitalleşme
  • Veri Güvenliği ve Gizliliği
  • Risk Yönetimi
• Çevre
  • Genel Çevre Anlayışı
  • İklim Değişikliği ve Emisyon Yönetimi
  • Enerji Yönetimi
  • Atık Yönetimi
  • Biyoçeşitlilik Yönetimi
  • Su Yönetimi
• Sosyal
  • Maaş Ödemeleri ve Yan Haklar
  • Çalışan Hakları Politikaları
  • İşyerinde Diyalog
  • Sosyal Sorumluluk Projeleri
  • Tedarik Zinciri
  • İş Sağlığı ve Güvenliği

Responsible Destek Başvurusu Nasıl Yapılır?

Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelgesi Responsible Programı destek programı başvuruları Ticaret Bakanlığı Destek Yönetim Sistemi Responsible Portalı üzerinden yapılır. Başvuru öncesinde Programa kayıt işlemlerini tamamlamış ve ön değerlendirme seti verilerini giriş yapmış olmalısınız. Responsible programına giriş için linki tıklabilirsinniz. https://responsible.ticaret.gov.tr/ 

Responsible programına giriş için gerekli olan belgeler portala yüklenir. Belgelerin yüklenmesinin ardından başvuru Destek Yönetim Sistemi (DYS) üzerinden bakanlığa iletilir.

Başvuru esnasında kayıt olma işlemlerinde işletmeye ait resmi evrakların yüklenmesi portal tarafından talep edilir. Yapılan başvurular incelenmek ve  değerlendirmek üzere ihracatçılar birliklerine ulaşır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda varılan karar işletmeye bildirilir.

Responisble Programı kapsamında Destek almak için gerekli şartlar aşağıdaki gibidir:

• Destek kapsamında işletmeler tarafından yapılan harcamaların en geç 6 ay içerisinden başvurusu yapılmalıdır.
• Destek başvurusu esnasında yapılan harcamaya ilişkin belgelerden sözleşme, fatura ve ödeme belgesi harcama belgeleri olarak adlandırılır. Harcama belgeleri mutlaka destek kapsamına alınan işletme adına düzenlenmiş olması gerekmektedir.
• Destek kapsamına alınan harcamalara ilişkin ödemelerin banka yolu ile yapılmış olması zorunludur. Banka onayı zorunlu değildir.
• Desteğin alınması için destek kapsamına alınan ihracatçı işletme ile faturayı düzenleyen işletmelerin ilişkili kişiler olmaması gerekmektedir.
• Program kapsamında yapılan yurt dışı ve yurt içi harcamalar desteklenmektedir. Harcamaların rayice uygunluğu kontrol edilecek olup, rayice uygun olmayan harcamalar desteklenmeyecektir.
• Yurt dışından alınan belgelerin bakanlığın yurt dışı temsilcisine onaylatılması gerekir.

Responsible Destek Başvuru Belgeleri Nelerdir?

1. Ticaret bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Responsible programına başvuru için gerekli belgeler aşağıdaki gibidir;
2. Başvuru Formu
3. Hazine ve Maliye Bakanlığını Muhatap Taahhütname
4. Beyanname
5. Kullanıcı Taahhütnamesi
6. İhracatçılar birliği Genel Sekreterliğinden temin edilen, şirketin son 3 takvim yılındaki ihracat performansını gösterir Peans ve Güvenilirlik Formu
7. Güncel Sürdürülebilirlik Raporu (varsa)
8. Responsible Ön Değerlendirme Karnesi
9. Kapasite Raporu

Responsible Programı Başvurusu Nasıl Değerlendirilir?

Responsible Programı Başvuruları Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Responsible Programı Başvuruları Değerlendirme Kriterleri şunlardır;

• Sürdürülebilirlik vizyonu ve stratejisi,
• İhracat vizyonu ve kültürü,
• Üst yönetimin projeyi sahiplenme düzeyi,
• Proje ekibinin niteliği,
• Sürdürülebilirlik stratejisinin şirketin mali yapısına uygunluğu,
• Responsible® Portalı üzerinden oluşturulan Responsible® Ön Değerlendirme Karnesi

Şirket değerlendirme sonucunda destek programına alınabilir ya da reddedilebilir. Şirketin destekten faydalanması için destek kapsamına alınması gereklidir.

Responsible Programında Hangi Harcamalar Desteklenir?

Ticaret bakanlığı yeşil mutabakata uyum proje desteği responsible destek kapsamına alınan şirketlerin ihtiyaç analizine yönelik danışmanlık hizmetleri giderleri desteklenir.

Faz 1 : Mevcut Durum Analizi ve Sürdürülebilirlik Yol Haritasının Oluşturulması

Faz 2 : Teknik ve Finansal Fizibiliteye Yönelik Uygulama Danışmanlığı

Faz 3: İzleme ve Doğrulama Danışmanlığı

Ayrıca sürdürülebilirlik yol haritası çerçevesinde şirketlerin kurumsal  altyapıyı oluşturmaya yönelik sürdürülebilirlik ve bilişim danışmanlığı harcamalarıyla sürdürülebilirlik raporunun hazırlanmasına dair danışmanlık ve eğitim giderleri de desteklenir.

Responsible Programı Danışmanlık Firması

Responsible Programı Danışmanlık firması, Responsible Programı kapsamında Faz 1 – İşletmelerin Mevcut durum analizinin yapılması ile sürdürülebilirlik yol haritasının oluşturulması danışmanlığı çalışmalarını yapmak üzere bakanlık tarafından yetkilendirilmiş danışmanlık şirketlerine  denir. Responsible Programı Danışmanlık Firmaları “Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelgesi” şartlarını sağlamış, Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş danışmanlık şirketleridir. İhracatçıların Responsible Programı Danışmanlık Firmaları tarafından almış oldukları hizmetlere ilişkin harcamalar Ticaret Bakanlığı tarafından desteklenmektedir.

Responsible-Sorumluluk Programı Danışmanlık Firmalarının sağlaması gereken şartlar şu şekildedir;

1. Yurt içinde saha ziyareti yapma kapasitesi,
2. Şirketin veya bağlı bulunduğu çatı şirketin Avrupa’da (AB, EFTA ülkeleri ve İngiltere) yerleşik en az 5 farklı ülkede tamamladığı, proje detayı ve müşterinin değerlendirmesini de içeren referans mektubu sunması,
3. Şirketin son 3 yılda, en az 3 farklı sektörde sürdürülebilirlikle doğrudan ilgili olarak tamamladığı, sözleşme bedeli ortalama 600.000 TL ve üzeri olan projelere ilişkin alınan, proje detayı ve müşterinin değerlendirmesini de içeren 5 adet referans mektubu sunması,
4. Şirketin son 3 yılda danışmanlığını yürüttüğü GRI (Global Reporting Initiative) çerçevesini baz alan sürdürülebilirlik raporu veya IIRC (International Integrated Reporting Council) uyumlu entegre faaliyet raporuna dair 5 adet müşteri referans mektubu sunması,
5. Şirketin son 3 yılda TİM’in ilk 1.000 ihracatçı listesinde yer alan şirketlerle yürüttüğü, sürdürülebilirlikle doğrudan ilgili 3 projeye ilişkin alınan, proje detayı ve müşterinin değerlendirmesini de içeren referans mektubu sunması,
6. Şirketin çevre, sosyal, yönetişim ve sürdürülebilirlik alanlarında proje yürütmüş olan, 3’ü söz konusu alanda asgari 5 yıllık tecrübeli, en az 10 danışmandan oluşan ekibe sahip olması, kriterleri göz önünde bulundurulur.

Responsible Programı Danışmanlık Hizmeti

İhracatçı işletmelerin Responsible Programı kapsamında alacakları danışmanlık hizmeti konuları ve kapsamları Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Genelgesi ile belirlenmiştir. Responsible Programı danışmanlık hizmetleri aşağıdaki gibidir:

Faz 1 : Mevcut Durum Analizi ve Sürdürülebilirlik Yol Haritasının Oluşturulması 

Faz1 çalışmaları kapsamında Responsible-Sorumluluk Programı danışmanlık şirketi, destek kapsamına alınan işletmenin, sürdürülebilirliğin çevresel , sosyal ve yönetişim boyutlarındaki mevcut durumunun tespit eder. İşletmenin ESG Skorlamasını benzer şekilde, yeşil mutabakata uyum sürecindeki performansını ortaya çıkarır. Yapılan analiz sonucunda işletmenin yeşil mutabakata uyum sürecindeki güçlü ve zayıf yönleri ortaya çıkar. Bu analize göre işletmeye sürdürülebilirlik çalışmalarında yol haritası çıkarılır. Danışmanlık firması Responsible Portalı aracılığıyla işletmenin mevcut durum analizini ve yol haritasını bakanlığa raporlar.

Faz 2 : Teknik ve Finansal Fizibiliteye Yönelik Uygulama Danışmanlığı

Mevcut Durum Değerlendirilmesi yapılmış, Sürdürülebilirlik Yol Haritası onaylanmış olan ihracatçı işletmeler Faz 2 desteğini almaya hak kazanırlar. Bu fazda işletmeler sürdürülebilirlik yol haritası kapsamında tespit edilmiş olan eksiklerin giderilmesi ve yeşil mutabakata uyum performansının arttırılması için ihtiyaç duydukları teknik ve finansal fizibilite konularında danışmanlık desteği alırlar. Uygulama danışmanlık raporları  Responsible Portalı aracılığıyla bakanlığın onayına sunulur.

Faz 3: İzleme ve Doğrulama Danışmanlığı 

Uygulama danışmanlık raporu onayı alan işletmeler Faz 3 İzleme ve Doğrulama Danışmanlık desteği alabilirler. Faz 3 İzleme ve Doğrulama danışmanlığı kapsamında işletmelerin mevcut durumdan yapılan çalışmalar neticesinde ortaya çıkan iyileşmelerin ölçülmesi, izlenmesi ve doğrulanması desteği alırlar. Bu kapsamda ölçme doğrulama ile ilgili sertifikasyonların giderleri bakanlık tarafından desteklenir.  İzleme ve doğrulama danışmanlığına (Faz 3) konu projenin tamamlandığına dair sonuç raporunun Bakanlık tarafından onaylanması zorunludur. İzleme ve doğrulama danışmanlığı (Faz 3) raporunun değerlendirilmesi neticesinde, Bakanlık tarafından şirkete Responsible® markasının kullanımı izni verilebilir.

Sürdürülebilirlik ve Bilişim Danışmanlığı

İşletmelerin Faz 1 sürdürülebilirlik yol haritasında yer alan proje kapsamında olması halinde,  şirketlerin yeşil ve dijital dönüşüme yönelik aldığı sürdürülebilirlik ve bilişim  danışmanlığı hizmeti giderleri ile Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından onaylanan kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması eğitim programları giderleri bu kapsamda desteklenir.

Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği Genelgesi Responsible Programı kapsamında destek alabilen bilişim/yazılım projeleri aşağıdaki gibidir.

• Sanayide Dijital Dönüşüm
• İnsan Kaynakları Yönetim Sistemleri
• İş Akış – Süreç Yönetim Sistemleri
• Karar Destek Sistemleri
• Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP)
• Kurumsal Performans Yönetimi
• Nesnelerin İnterneti (Internet of Things)
• Risk Yönetim Sistemleri
• Simülasyon / Tasarım
• Talep Planlama Sistemleri (DMS)
• Tedarik Zinciri Yönetimi
• Üretim Optimizasyon Sistemleri
• Yapay Zekâ Sistemleri ve Derin Öğrenme (Deep Intelligence)

Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Responsible Destek Tutarları ve Limitleri

Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteğine İlişkin Genelgesi Responsible Programı destek tutarları, işletmelerin büyüklüğüne göre 500.000 TL. ile 1.500.000 TL. arasındadır. Destek tutarları her takvim yılı başında (TÜFE + Yİ- ÜFE)/2  oranında güncellenecektir. Responsible Programı Destek miktarı, danışmanlık hizmet türlerine göre ikiye ayrılmaktadır.

Faz 1 mevcut durum analizi ile sürdürülebilirlik yol haritasının oluşturulması danışmanlığı hizmeti destek tutarı ve limitleri aşağıdaki gibidir;

a) çalışan sayısı 250 kişiden fazla ve/veya yıllık satış hasılatı ya da mali bilançosu 500 milyon TL’den büyük şirketler için 1.500.000 TL,
b) çalışan sayısı 250 kişiyle 50 kişi arasındaki ve/veya yıllık satış hasılatı ya da mali bilançosu 500 milyon TL ile 100 milyon TL arasındaki orta ölçekli şirketler için 1.000.000 TL,
c) çalışan sayısı 50 kişiden az ve/veya yıllık satış hasılatı veya mali bilançosu 100 milyon TL’den küçük şirketler için 500.000 TL, 

Faz 2 Uyum Danışmanlığı ve Faz 3 İzleme/doğrulama danışmanlığı hizmet giderleri ile bilişim danışmanlığı hizmet giderleri tutarları için destek tutarı ve limiti belirtilmemiştir. Bu kapsamda alınan hizmetin rayicine göre proje desteği sunulacaktır.